Wetenschappers claimen een apenhoofd getransplanteerd te hebben

Een Italiaanse en een Chinese wetenschapper beweren dat ze een "succesvolle" hoofdtransplantatie hebben uitgevoerd bij apen. Ook zeggen ze dat het gelukt is om het doorgesneden ruggenmerg van muizen opnieuw te hechten, waardoor de muis weer kon bewegen. Tevens hebben ze naar eigen zeggen experimenten met menselijke hoofdtransplantaties uitgevoerd – de voorlaatste stap in hun ambitieuze (en dubieuze) plannen om de eerste menselijke hoofdtransplantatie uit te voeren.

Italiaanse chirurg Sergio Canavero, die zeer uitgesproken is over zijn plannen om in 2017 de eerste hoofdtransplantatie (of eigenlijk lichaamstransplantatie) uit te voeren en een internationaal team leidt met dit doel, stuurde ons maandag een persbericht via Skype om zijn nieuwste bevindingen te delen.

"BREKEND NIEUWS VAN DE HEAVEN/AHBR HEAD TRANSPLANT INTERNATIONAL COLLABORATIVE EFFORT: GEMINI LEIDT TOT MOTORISCH HERSTEL, CRITICI WEERLEGD," las het persbericht, refererend aan de naam van Canavero's techniek.

Het persbericht stelt dat Dr. Xiaoping Ren van Harbin Medical University een succesvolle hoofdtransplantatie uitgevoerd heeft met de techniek. Volgens Canavero wordt daarbij een zeer scherpe snee in het ruggenmerg gemaakt en wordt de patiënt in een therapeutische staat van onderkoeling gebracht tot het lichaam herstelt.

"Een volledige hoofdtransplantatie is succesvol uitgevoerd bij een aap door Prof Ren's groep in China, met als doel het testen van cross-circulatie en hypothermie als een effectieve neurobeschermende strategie," staat in het persbericht. "De eerste onderzoeken bij menselijke kadavers zijn al begonnen in China en zullen binnenkort uitgebreid worden."

Het persbericht meldt verder dat zeven wetenschappelijke papers met de resultaten gepubliceerd zullen worden in journals Surgery en CNS Neuroscience & Therapeutics.

De Chinese onderzoeker Dr. Xiaoping Ren van Harbin Medical University bevestigde aan Motherboard dat hij het werk met apen gedaan heeft. "We hebben de procedure vorig jaar al bij een aantal apen uitgevoerd," zei hij. Ren haalde eerder voorpagina's door het transplanteren van hoofden van muizen. Die experimenten werden gevolgd door de Wall Street Journal.

Hoewel Ren de verwachtingen dat zijn werk zou leiden tot een menselijke hoofdtransplantatie temperde (hij vertelde de WSJ in juli dat hij "nog niet genoeg zelfvertrouwen" heeft om een menselijke transplantatie te doen), stoomt Canavero vooruit. De Italiaanse chirurg vestigt de aandacht op elke mogelijke doorbraak voordat deze gepubliceerd zijn in wetenschappelijke journals, heeft al een eerste patiënt uitgekozen – Valery Spiridonov, een Russische man met een degeneratieve spierziekte, en doet oproepen aan CEO's als Mark Zuckerberg om de procedure te financieren.

Hoewel het waarschijnlijk is dat Canavero de procedure uiteindelijk zal uitproberen, is hij niet heel open geweest met bewijs van vooruitgang. Nadat hij Motherboard het persbericht stuurde, wilde Canavero ons geen drafts van de papers sturen. De foto's die hij opstuurde van de procedure bij apen mochten we van Canavero niet publiceren – voor het onderstaande beeld hebben we een screenshot van YouTube genomen. Een van Canavero's assistenten zouden ze alleen videomateriaal leveren "aan televisiezenders voor live interviews."

Toen we contact zochten met een van de journals waarin de papers gepubliceerd zouden gaan worden, werd ons verteld dat Canavero het persbericht uitgestuurd heeft voordat de papers klaar waren, zonder medeweten van het journal. De papers waren dus op het moment nog niet beschikbaar.

Motherboard sprak Michael Sarr, chirurg aan de Mayo Clinic en redacteur van het journal Surgery, waar drie van de zeven papers in gepubliceerd zouden worden. Sarr vertelde dat zijn journal de wetenschap van twee van de drie papers beoordeeld heeft – een over zenuwherstel en een over hersenbescherming in een potentieel getransplanteerd hoofd. Hij zei dat de artikelen nog enkele keren herzien moeten worden, voordat ze uiteindelijk gepubliceerd worden (al zou dat volgende maand al kunnen zijn).

"Ik denk dat Canavero helaas een beetje haastig is geweest met dit uitsturen," vertelde Sarr aan Motherboard. "Die hoofdtransplantatie – zelfs de term is sensationeel. Ik maak me daar enorm veel zorgen over. We zijn een chirurgisch wetenschappelijk journal en zijn hierin geïnteresseerd omdat het veel zou kunnen betekenen voor mensen met traumatische ruggengraatverwondingen."

Sarr vertelt dat een van de artikelen die hij wil publiceren gaat over twee mensen met verwondingen aan hun ruggenmerg, waarvan de zenuwen terug groeiden na een chirurgische ingreep om littekenweefsel te verwijderen.

"Dat is waarom ons wetenschappelijke journal geïnteresseerd is. De hoofdtransplantatie zou een proof of principle zijn, die nu niet in de VS uitgevoerd kan worden," zei hij. "Als dat werkt, zou je mensen als Christopher Reeve kunnen nemen, ze opnieuw opereren om een rugwervel eruit te halen, het ruggenmerg weer hechten en hopelijk functionaliteit terugbrengen aan spieren daaronder. Dat zou een ongelofelijke doorbraak zijn."

Sarr vertelt dat wanneer de artikelen uiteindelijk gepubliceerd worden, hij het in de inleiding duidelijk wil maken dat de papers niet betekenen dat een hoofdtransplantatie ook echt zal werken.

"Als redacteur van een wetenschappelijk journal wil ik geen sensatie zoeken, maar ik wil wel wijzen op een mogelijk nieuwe manier om ruggenmergverlammingen aan te pakken," zei hij. "Wat we dus gaan doen, is dat we een inleiding gaan schrijven waarin we duidelijk maken waarom we geïnteresseerd zijn in dit onderwerp. Het gaat niet om de hoofdtransplantatie, het gaan om hun bewering dat ze een nieuwe manier hebben om zenuwen opnieuw te laten groeien."

Het komt er dus op naar dat Canavero en zijn team wel kunnen zeggen dat ze fantastische dingen hebben gedaan, maar dat die resultaten eerst nog langs de traditionele stappen van peer review moeten.

Als er inderdaad een transplantatie heeft plaatsgevonden, zou dit niet de eerste keer zijn dat hoofdtransplantaties geprobeerd zijn. De Amerikaanse neurochirurg Robert White voerde ook een hoofdtransplantatie uit bij een aap in de jaren 70; die aap stierf na negen dagen.

Ren vertelt dat het bij hun experimenten niet de bedoeling was om de aap lang te laten leven, maar om de technieken uit te proberen die nodig zijn voor de operatie, zoals hoe ze bloedcirculatie op gang kunnen houden. Canavero legt uit dat de aap kort na operatie geëuthanaseerd werd. "We wilden de aap niet dagenlang zien lijden, zoals bij Dr. White," zegt Canavero. In een Skype-gesprek met mogelijke patiënt Spiridonov, dat gepubliceerd werd door RIA Novosti, vertelde Canavero dat "de aap perfect overleefde voor 24… voor 20 uur na de operatie voordat deze geëuthanaseerd werd, omdat we hem natuurlijk niet in leven wilden houden."

"Ik ga jullie niet de menselijke beelden tonen omdat die te heftig zijn, maar de eerste menselijke onthoofding bij kadavers heeft al plaatsgevonden in China onder leiding van Xiaoping Ren," voegt Canavero toe aan zijn Skype-gesprek met Spiridonov.

Canavero claimt dat Ren's probeerde "om opnieuw te bewijzen dat een brein ontkoppeling en herbevestiging kon overleven."

Tot de papers gepubliceerd worden, is het natuurlijk aan te raden de beweerde uitkomst met een flinke korrel zout te nemen. Er zijn ontzettend veel mensen die sceptisch zijn over Canavero's project, en niet alleen om de ethiek, maar ook om de vraag of een hoofdtranplantatie überhaupt wel mogelijk is.

Wat Canavero echter wel bewijst, is dat hij en zijn collega's graag hun experimenten willen doorzetten.

De volgende stap voor Ren is meer oefenen op menselijke kadavers. Canavero toonde Motherboard een foto van een menselijk hoofd dat op dezelfde manier als voor een transplantatie verwijderd was (een foto die hij Spiridonov blijkbaar niet wilde laten zien).

Het team rapporteert ook dat Koreaanse onderzoekers meer werk hebben gedaan bij muizen om motorische functies te herstellen nadat het ruggenmerg was doorgesneden. De zenuwen worden in dat geval weer aan elkaar gelijmd met polyethyleenglycol, of PEG, een soort lijm. Canavero liet me ook video's zien waarin muizen rondliepen waarvan vier weken daarvoor hun ruggenmerg was doorgesneden en gehecht.

"We hebben zonder enige twijfel aangetoond wat volgens critici niet kon – dat het ruggenmerg niet hersteld kon worden – zij hadden het fout, wij hadden het goed," zei Canavero.