Kun je zo mager als een lat zijn, maar vanbinnen toch te dik?

'Skinny fat people' is een nieuw fenomeen, en er zijn er schijnbaar miljoenen van. Het zijn mensen die een gezond gewicht hebben en er gezond uitzien, maar vanbinnen praktisch afsterven vanwege een te hoog vetpercentage, te hoog cholesterol, te hoge bloedsuikerspiegel of te hoge bloeddruk. Best zorgwekkend, want je ziet daar dus niks van. Iemand die standaard elke woensdagmiddag naar de McDonald's gaat en op zondag niet op het voetbalveld staat maar achter de PlayStation zit te FIFA-en, kan ongezonder zijn dan de dikke buurvrouw die elke dag met tegenzin een salade eet en alleen tv kijkt als ze op de hometrainer zit.

Althans, als je Amerika gelooft. Want in Nederland is er bijzonder weinig betrouwbare informatie in de vorm van wetenschappelijke onderzoek te vinden over de dunne dikke mens. Wél een aantal blogs die de ernstige toon uit Amerika overnemen, maar waarvan het vooral lijkt dat ze daar zelf als bedrijf gewoon extra van kunnen profiteren. Omdat niemand lijkt te weten of het echt zo ernstig is, sprak ik met docent pathologie en fysiologie bij de opleiding voeding en diëtetiek aan de Hogeschool van Amsterdam, Minse de Bos Kuil.

"De buitenkant zegt inderdaad niet alles over iemands gezondheid," vertelt De Bos Kuil mij. "Iemand die rookt is over het algemeen slanker dan een niet-roker, omdat roken de eetlust remt. Dit betekent niet dat deze persoon gezonder is: roken kan hart- en vaatziekten en longkanker veroorzaken. Maar ik vind het een harde stelling om te zeggen dat dunne mensen die ongezond leven per definitie ongezonder zijn dan dikke mensen die gezond leven. Er spelen veel factoren mee."

De Daily Mail maakt lezers graag bang door artikelen te schrijven met titels als "It's more dangerous to be 'Skinny Fat' than it is to be OBESE." Dit klinkt heftig, maar is het dat ook? "Er is nog te weinig onderzoek gedaan naar deze stelling. We weten wel dat het ernstiger is als je vet zich rond je organen bevindt dan wanneer het vet onder de huid zit. Dit orgaanvet zie je niet, maar kan ervoor zorgen dat je organen minder goed functioneren. Vet dat direct onder de huid zit is goed zichtbaar, bijvoorbeeld bij de heupen, billen of buik. Dit soort vet dient voornamelijk als isolatie en is dus niet heel schadelijk. Als dat vet rondom de organen zit is dat ongezond. Dat is vooral op een MRI-scan te zien, maar we gaan mensen natuurlijk niet te pas en te onpas onder de MRI-scan gooien, vooral niet als diegene op het eerste gezicht niets mankeert."

Ikzelf heb ook het idee dat ik praktisch alles kan eten wat ik wil en zonder mezelf uit te sloven in de sportschool nog steeds slank door het leven kan. "Ga ik er binnenkort misschien ook aan?" vraag ik voor de zekerheid aan De Bos Kuil.

"Ik denk niet dat we al bloemen voor je moeten gaan bestellen," antwoordt Minse lachend. "Vaak denken slanke mensen dat ze alles eten wat ze willen, maar dan blijkt dat ze eigenlijk helemaal niet uitzonderlijk veel eten, en het is over het algemeen vaak nog gezond ook. Je zou wel je middel-heupratio kunnen berekenen. Dat is een goede manier om te zien of er (teveel) vet rond je middel zit. Vet rondom je buiksectie kan duiden op vet rond je organen, wat dus weer gevaarlijk is." En hoe je dat precies doet? "Je deelt de omtrek van je taille door de omtrek van je heupen. Ben je een man, dan moet de uitkomst het liefst onder de 0,95 blijven. Bij vrouwen is de bovengrens 0,8."

Na wat meetwerk kom ik erachter dat ik zelf op 0,74 zit. Gerustgesteld realiseer ik me dat ik voor de zoveelste keer bang ben gemaakt door iets wat met mijn lichaam te maken heeft. De Bos Kuil haakt hierop in: "We zijn geobsedeerd door onze gezondheid en we zijn heel vatbaar voor marketing. Zoals al die vogelzaadjes die we ineens gingen eten, omdat dat superfood zou zijn. Wetenschappelijk bewijs voor gezondheidsvoordelen waren er vrijwel niet. Al deze obsessies en angsten zijn vrij ongegrond," gaat hij verder. "Als je uitzoomt, zie je dat we eigenlijk alleen maar ouder en ouder worden. We leven langer en worden, ondanks de obesogene omgeving, gezonder. Honderd jaar geleden waren er nog deficiëntieziekten (ziekten als gevolg van tekortkoming aan een bepaalde voedingsstof zoals vitaminen), maar nu komt dat bijna niet meer voor. Vooral niet in de westerse wereld. Het is eigenlijk simpel, zoals onze oma's al zeiden: eet gevarieerd en vers. Mensen willen elkaar graag bang maken en verzinnen nieuwe dingen zoals skinny fat people. Hier zit ook weer marketing achter, om mensen nieuwe diëten te laten proberen of naar de sportschool te krijgen. We hebben het al vaker gezien, zoals met superfoods of recentelijk nog met The Green Happiness. Het is toch ook sneu, pas je eindelijk in je bikini, ga je weer zeuren dat je dik vanbinnen bent."

Dat er geen reden is voor paniek, lijkt me duidelijk. Toch geeft De Bos Kuil nog wat belangrijke informatie mee: "Iemand die dun is maar ongezond leeft kan natuurlijk wel allerlei complicaties zoals suikerziekte, een te hoog cholesterol of hoge bloeddruk krijgen. Dat zijn serieuze aandoeningen die een hoop ellende met zich meebrengen. Deze aandoeningen zijn pas na tientallen jaren te zien, en iemand komt niet snel bij de dokter voor een onderzoek als hij er slank uitziet en nog geen klachten heeft. Daarom is het moeilijk te onderzoeken of de stelling dat slanke mensen met een ongezonde leefstijl ongezonder zijn dan dikke mensen met een gezonde leefstijl klopt."

Ik vraag De Bos Kuil ter afsluiter hoe je orgaanvet nu eigenlijk kan vermijden of zelfs bestrijden. "Orgaanvet vermijden of bestrijden doe je door voldoende te bewegen, gezond te eten en voldoende (nacht)rust te nemen," antwoordt hij. "Eet voldoende groente en fruit en vermijd slechte koolhydraten. Die vind je bijvoorbeeld in wit brood en snoep. Vermijd geen vet, maar kies gewoon voor de onverzadigde variant. Deze is terug te vinden in vette vissoorten en noten. Maar het is natuurlijk voor iedereen – dik of dun, jong of oud – verstandig om gewoon vers en gevarieerd te eten. Geen extreme diëten, zorg dat je van alle voedingsmiddelen wat binnen krijgt en geniet van een glas wijn met een kaasplankje op z'n tijd."

Je hoort het, stop met het lezen van lijstjes die door Amerikanen met een goed gevoel voor drama geschreven zijn, leef gewoon wat gezonder en maak je niet zo dik.