Wat is er zo gezond aan een 'gezonde blos'?

Ik hoef weinig te presteren om gloeiende wangen te krijgen. Een trapje op, een ongemakkelijke situatie, lopen in koud weer of als ik het íets warmer heb dan een gemiddelde lichaamstemperatuur van 37 graden. Als ik weer eens uitgeput, brak of stuntelend de kamer in loop, is het eerste dat mensen zeggen: "Wat heb je een mooie, gezonde blos!" Overigens geven dit soort opmerkingen de genadeslag: roder dan een overrijpe tomaat wordt m'n gezicht niet. Aangezien ik al zo'n tien jaar rook, niet sport en de weekenden brak op bed doorbreng, betwijfel ik of rode koontjes een weerspiegeling zijn van mijn werkelijke gezondheid. In Spanje had een overleden opa in de kist nog steeds een gezond kleurtje, dus een indicator voor een goede gezondheid is het niet altijd. En, betekent een bleke huid zonder blos automatisch dat je ongezonder bent? Ik ben juist jaloers op die mensen, net als vele blozende mensen met mij, omdat het bij hen niet onmiddellijk opvalt als zij een inspannende beweging te veel maken. Toch imiteren veel mensen de blos met make-up. Een vriendin van mij kan uren besteden aan het kijken van tutorials hoe je de perfecte blush krijgt. Als ik haar vraag waarom zij dat doet, vertelt ze me dat een jongen ooit tegen haar zei dat ze 'zulke mooie, rode wangen' had, en ze daaraan terugdenkt als ze de blush op doet na een laagje foundation.

Ik bel gezondheidspsycholoog Arie Dijkstra van Rijksuniversiteit Groningen en dermatoloog Stijn Kouwenhoven van de Rooseveltkliniek om te vragen of er zoiets als een gezonde blos bestaat en waarom dat zo aantrekkelijk wordt gevonden, dat mensen het willen nabootsen met make-up. Aantrekkelijkheid en gezondheid liggen heel dichtbij elkaar, zegt Arie Dijkstra, hoogleraar gezondheidspsychologie. "Dat komt door de evolutie. We zijn getraind om te letten op dingen waarop we onze partner kunnen selecteren, want we willen een gezond iemand om vitale kinderen mee te krijgen." Naast iemands blik (blij of somber) zijn er twee belangrijke aspecten aan het gezicht waaraan mensen oordelen of ze iemand aantrekkelijk vinden. "De huid moet gaaf zijn, en niet vlekkerig. De huid moet een goede doorbloeding hebben – een blosje is dan een gezond teken," zegt Dijkstra. Een andere verklaring is dat mensen vroeger niet in de buurt wilden zijn van anderen met een infectie. Je overlevingskansen daalden dan namelijk nogal. "Wanneer iemand er heel bleek uitzag, kon het een teken zijn van besmettelijke ziektes zoals cholera, en die waren in het verleden doodsoorzaak nummer één," vertelt Dijkstra. Daarom letten we nu goed op lichamelijke afwijkingen die misschien duiden op een besmettelijke ziekte. "Het is zelfs aangetoond dat we dikke mensen associëren met een afwijking en ze daarom ontwijken om te overleven," zegt hij. Het zijn dieper liggende, onjuiste vooroordelen waardoor we iemand wel of niet aantrekkelijk vinden. "Iemand kan een prachtige blos hebben en ondertussen heel ziek zijn, dus we zouden er niet te veel waarde aan moeten hechten."

Een blos wordt ook geassocieerd met seksualiteit, en daarom met schoonheid, vertelt dermatoloog Stijn Kouwenhoven. "De wangen en de lippen zijn beter doorbloed als iemand opgewonden is. Daarom worden mensen met een blos op de wangen aantrekkelijker gevonden: omdat we het onbewust associëren met seks." Volgens Kouwenhoven is dat ook de reden waarom sommige mensen rouge op hun wangen doen. Nou lijkt het mij sterk dat elke keer als ik rood ben van een klein fietstochtje, anderen de associatie met seks krijgen. "Natuurlijk komen die rode koontjes ook na het sporten of als je je bijvoorbeeld ongemakkelijk voelt, maar in bijna alle vooroordelen die we onbewust hebben zit een seksuele verklaring," vertelt hij. Ik ervaar eerder last van het schaamrood op m'n kaken als het meisje op wie ik verliefd ben opeens voor m’n neus staat, dan dat ik er een voordeel uit haal. Maar voor Kouwenhoven staat het vast dat we de gezonde blos zien als een reflectie van seksuele gezondheid. Dijkstra benadrukt dat gezondheid, lichamelijk of seksueel, natuurlijk op veel verschillende manieren is te zien aan iemand, maar de kleur in het gezicht speelt zeker mee in het beoordelen van iemands gezondheid. Al heel vroeg wisten cardiologen dat ze naar de huid moesten kijken als onderdeel van een diagnose. Het zou namelijk een teken van hartfalen kunnen zijn als je een slechte doorbloeding hebt. "Als je honderd bleke mensen hebt met een blos en honderd mensen zonder, dan verwacht ik dat degenen met blos gezonder zijn," zegt Dijkstra. "Maar het is niet goed om de gezondheid of schoonheid van mensen af te rekenen op het wel of niet hebben van een blos - het blijven vooroordelen." De 'gezonde blos' had dus wel degelijk een functie, en de associatie die mensen met rode wangen hebben, blijft hardnekkig bestaan, volgens Dijkstra en Kouwenhoven. De 'gezonde blos' is alleen helemaal niet altijd een teken dat je gezond bent. Misschien moet ik de volgende keer dat het schaamrood op mijn kaken staat, me maar bedenken dat de natuur mijn knalrode wangen probeert in te zetten als verleidingstruc. Dat hoop ik tenminste.