Wat een schildklieraandoening met je seksleven kan doen

De schildklier zit om je luchtpijp heen en scheidt allerlei hormonen af, die bijvoorbeeld helpen bij je spiergroei. Sommige mensen hebben een aandoening waardoor hun klieren te veel of te weinig hormonen produceren – dat komt voor bij respectievelijk 0,8 en 3,2 procent van de Nederlandse bevolking. Daardoor kan bijvoorbeeld je stofwisseling versneld of vertraagd raken, maar ook je libido lager worden.

Schildklieraandoeningen hebben uiteenlopende effecten, die direct of indirect gevolgen hebben op je seksleven. Hyperthyreoïdie, waarbij je te veel schildklierhormonen aanmaakt, kan onder meer leiden tot angst, prikkelbaarheid, tremoren, zwakheid en warmtegevoeligheid . Ook kun je moeite krijgen om aan te komen of af te vallen. Hypothyreoïdie, het tegenovergestelde, kan depressies, hersenmist, stijfheid, ontstekingen, gevoeligheid voor kou en gewichtstoename veroorzaken. In beide gevallen kun je ook erg vermoeid raken.

Belangengroepen schatten in dat tot 60 procent van de mensen met een schildklieraandoening niet weten dat ze het hebben, omdat de symptomen lijken op die van andere aandoeningen. Ook medische deskundigen hebben vaak wel even nodig om de aandoening te diagnosticeren. Zodra je de diagnose krijgt, kan het ook nog eens jaren duren voordat je de juiste behandeling op maat hebt gevonden. En zelfs daarna kunnen de klachten nog terugkeren, aangezien je klierfunctie en hormoonhuishouding ook blijven veranderen, waardoor het hele proces weer opnieuw kan beginnen.

Dit alles kan je seksleven dus flink overhoop gooien. Uit recente onderzoeken blijkt dat gemiddeld 40 procent van de mensen met schildklieraandoeningen seksuele klachten krijgen, ofwel omdat hun hormoonbalans verstoord raakt ofwel wegens bijvoorbeeld vermoeidheid of pijn. Het kan leiden tot erectiestoornissen en vertraagde of juist vroegtijdige ejaculaties, en vagina’s die minder makkelijk vochtig raken. Welk geslacht of gender je ook hebt – je seksleven floreert er niet bepaald onder.

De meeste klachten zouden ingeperkt kunnen worden of zelfs verdwijnen als je de juiste behandeling krijgt, zoals medicatie of een operatie. Maar volgens medische deskundigen moet er wel degelijk nog veel meer onderzoek worden gedaan naar de effecten van een schildklieraandoening op iemands seksleven. 

Om te horen hoe mensen dit persoonlijk ervaren, nam VICE contact op met Paula, die de ziekte van Hashimoto heeft, een auto-immuunziekte die een van de voornaamste oorzaken is van hypothyreoïdie. We bespraken samen met haar vriend Victor hoe deze aandoening hun seksleven beïnvloedt. Hun namen zijn aangepast om hun privacy te waarborgen.

Paula: Ik kreeg de diagnose toen ik 30 was. Nu ben ik 36. Na mijn diagnose realiseerde ik me dat ik al klachten had sinds ik begon met studeren, maar toen dacht ik dat ik gewoon een uitgebluste student was. Toen ik eind twintig was, werden de klachten zo erg dat ik niet meer kon volhouden dat het erbij hoorde.

Ik sliep enorm veel. Ik had een chronische ontsteking die samenkwam in mijn bovenrug en kreeg last van haaruitval; de buitenkant van mijn wenkbrauwen verdween. Ik had moeite met eten en vond het lastig me te concentreren. Mijn baan was niet per se stressvol, maar ik kon het werk nauwelijks aan. Als je zo vermoeid bent wil je eigenlijk niet aan nieuwe dingen beginnen, omdat je toch wel weet dat je halverwege niet meer kunt. Zelfs voor leuke dingen kon ik me niet motiveren.

Na mijn diagnose duurde het nog twee jaar voordat ik echt klachtenvrij was. Het was een proces waarbij ik me steeds wat beter voelde, mijn doseringen aanpaste, keek wat er gebeurde, bloedtests afwachtte en dan weer opnieuw begon.

Victor: We waren al drie jaar getrouwd toen ze de diagnose kreeg. We wisten daarvoor amper wat een schildklier was.

Paula: Mijn klachten werden pas echt erg toen ik drie maanden voor ons huwelijk begon met hormonale anticonceptie. Ik had het nog nooit eerder gebruikt, en er is niet veel onderzoek gedaan naar hoe het je schildklierfunctie kan beïnvloeden. Maar als ik afga op verhalen van andere mensen met een schildklieraandoening, denk ik dat het mijn symptomen wel degelijk heeft verergerd.

Victor: Na ons huwelijk ging het snel bergafwaarts met ons seksleven. Ergens dacht ik dat het er gewoon bij hoorde – dat je nauwelijks meer seks hebt als je eenmaal gesetteld bent. Dat vond ik teleurstellend en frustrerend, omdat we überhaupt al niet zo vaak met elkaar naar bed gingen voordat we getrouwd waren. Maar we hebben het er toen ook niet echt veel over gehad, denk ik.

Na haar diagnose maakten we al snel de optelsom dat haar aandoening weleens de achterliggende reden kon zijn. Dat was een grote opluchting.

Paula: Ja, mijn libido was nagenoeg weg. Het is de enige klacht die ik nooit helemaal op heb kunnen lossen – vanaf de lente van 2018 tot de herfst van 2020 ben ik vrijwel klachtenvrij geweest. Dat hoor ik ook van veel andere mensen met de ziekte van Hashimoto. In de zomer van 2020 ging ik naar een therapeut, deels om erachter te komen of mijn lage libido door iets anders veroorzaakt zou kunnen worden dan mijn aandoening. Maar die therapeut dacht uiteindelijk van niet.

Ik wil echt weer zin hebben in seks. Het kan best lastig zijn om mensen daarvan te overtuigen. Vroeger was ik aan de lopende band geil, dus ik weet dat ik het mogelijk is. Maar ik heb er nu gewoon geen zin in, in ieder geval niet zoals Victor dat wel heeft. Zijn libido is veel hoger dan die van mij, en hij kan zijn liefde het beste laten zien en krijgen via fysieke intimiteit. Maar ik vind het lastig om daar goed voor in de stemming te komen.

We hebben nu niet zo vaak seks, en hebben we dat wel, dan is dat de helft van alle keren omdat het alweer een tijdje geleden is en Victor de intimiteit echt nodig heeft en ik hem die wil geven. De andere helft van de keren is omdat ik het ook echt zelf wil.

Victor: Ik zou zeggen dat we ongeveer om de twee maanden penetratieve seks hebben, soms minder vaak. Soms zitten we alleen wat aan elkaar, zonder dat er verder penetratie bij komt kijken. Een keer per maand denk ik. Als Paula erg veel last heeft, is het energieniveau niet al te hoog. Ik zou het niet huis-tuin-en-keuken-seks willen noemen, maar… 

Paula: Dat mag je best zeggen hoor.

Victor: Het werd op een gegeven moment wel een beetje plichtmatig, alsof je een lijstje afwerkt.

Paula: Het is vanwege mijn schildklierproblemen lastig om spieren te kweken, dus erg veel kracht heb ik niet. Lastige standjes houd ik dus niet lang vol. Het kost me sowieso al veel energie, dus ja, het is inderdaad vrij gewoontjes.

Er komt ook best wat extra logistiek bij kijken. Voordat mijn klachten heel erg worden had ik bijvoorbeeld nooit zoveel moeite met nat worden, maar nu hebben we vrij veel glijmiddel nodig, want anders voelt het echt niet goed. Ik vind het niet moeilijk om klaar te komen. Maar als ik een beetje geil ben, kan ik al uit mijn flow raken als ik mijn pessarium in doe. Dan lukt het me al niet meer.

Mijn seksuele hoofddoel is nu vooral om intiem te zijn met Victor – om fysiek mijn liefde te uiten. Als er een orgasme uit voortvloeit, dan is dat fantastisch, maar ik heb die behoefte niet per se zoals de meeste mensen dat hebben. Soms voelt het alsof ik Victor teleurstel, omdat ik het zo weinig kan opbrengen om seks te hebben.

Victor: We hebben het al veel gehad over hoe haar schildklieraandoening haar leven beïnvloedt, maar eigenlijk nog best weinig over wat het doet met ons seksleven, behalve dan dat we ons gebrek aan seks eraan wijten en onze frustraties hebben geuit.

Ik weet dat het moeilijk voor haar is en ze niet zo vaak seks wil, en ik wil haar daar absoluut geen slecht gevoel over geven. Ik wil liever dat zij zich beter voelt dan dat ze harder haar best doet om meer seks te willen. Inmiddels accepteer ik ook dat we dit niet helemaal onder controle hebben, en dat het gewoon iets is waar we mee moeten leven. Eigenlijk neem ik niet zoveel initiatief meer en wacht ik totdat Paula aangeeft dat ze er de energie voor heeft.

Paula: Ik voel me nooit onder druk gezet om meer seks te hebben dan ik wil. De schuld die ik voel is echt iets van mijzelf. We zijn op zoek naar een relatietherapeut, omdat we willen leren hoe we onze libido’s meer op elkaar kunnen afstemmen. 

Victor: Ik vind het wel belangrijk om voor het slapengaan en als we wakker worden te knuffelen. Voor haar diagnose wilde Paula trouwens ook elke dag een voetmassage. In het begin van onze relatie vond ik het eigenlijk een beetje irritant dat dat zo vaak moest, maar nu is het een waardevolle vorm van intimiteit. Ik geniet er niet zoveel van als zij, maar het geeft wel een fysieke connectie.

Paula: Ik haal eigenlijk hetzelfde uit voetmassages en knuffelen als uit seks.

Victor: Ik geef dan ook heel goede voetmassages.

Paula: Klopt.

Victor: Masturbatie werkt voor mij niet echt, want ik zit ook aan een antidepressivum. Maar het heeft mijn libido verder niet veranderd. Wel vind ik het lastiger om klaar te komen, zeker als we een condoom en een pessarium gebruiken. Maar goed, die vertraging kan eigenlijk ook wel weer fijn zijn, omdat het dan langer duurt – en als we het dan een keer doen, wil ik er wel het meeste uithalen.

Paula: Vanuit mijn perspectief lijkt het alsof jij er oké mee bent als je niet klaarkomt. Dat je de intimiteit dan alsnog heel fijn vindt.

Victor: Nou ja, ik ben altijd wel een beetje teleurgesteld als het niet lukt, maar inderdaad.

Paula: Ik heb een prima relatie met mijn dokter, maar ze begon eigenlijk niet echt over mijn libido toen we het over mijn behandeling hadden. Ik heb het zelf wel meerdere keren ter sprake gebracht. Een lager libido is ook gewoon een erkend symptoom van schildklieraandoeningen, maar ik heb nog nooit gehoord dat een arts het daar proactief met een patiënt over heeft.

Ik weet niet of dat zo is omdat artsen het het niet waard vinden om te bespreken, of dat ze dat lastig vinden. Maar het is hoe dan ook frustrerend. Als ik het deze zomer opnieuw ter sprake ga brengen, wanneer we de voortgang van mijn behandeling bespreken, ga ik echt volhouden dat ik iets wil veranderen. Ik wil het niet onbesproken laten. Met dit soort aandoeningen moet je er echt zelf achteraan gaan.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.