FYI.

This story is over 5 years old.

verslaving

Moet onder de zonnebank liggen als verslavend gezien worden?

Gokken is tot dusver de enige gedragsverslaving die officieel wordt erkend.
Lucky Business/Getty Images

Bijbruinen onder de zonnebank is nog steeds erg populair, ondanks bewijs dat het schadelijk is. In Amerika liggen zo’n tien miljoen mensen jaarlijks onder de UV-lampen. De meesten gebruiken de zonnebank meer dan eens, zegt Jared Stapleton, onderzoeker aan de Rutgers University. Zo’n 5 procent van studenten — de groep waar op het gebied van zonnebankgebruik het meeste onderzoek naar gedaan wordt — ontwikkelen de dwang om te zonnen. Deze dwang wordt ook wel ‘tanorexia’ genoemd en heeft veel weg van een echte verslaving. En hoewel de American Psychiatric Association (de grootste vereniging voor psychiaters ter wereld) zonnebankverslaving nog niet erkennen, zeggen meerdere experts dat het een echte verslaving is.

Advertentie

Gokken is tot op heden de enige gedragsverslaving die wordt erkend door de APA. Dit gebeurde slechts een aantal jaar geleden toen de vijfde versie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) uitkwam. Dat een gedragsverslaving werd toegevoegd als erkende aandoening, wijst erop dat langzaamaan anders naar verslavingen gekeken wordt, zegt Stapleton. Misschien dat zonnebankverslaving in de toekomst ook aan de DSM wordt toegevoegd. “Het gebruik van een zonnebank is een relatief nieuw gevaar voor de volksgezondheid,” zegt hij. Net als roken is een zonnebankverslaving kankerverwekkend, maar nicotineverslavingen bestaan al langer en treffen een grotere groep. Om die reden wordt onderzoek naar rookgedrag veel meer gefinancierd.

Het was vanzelfsprekend om eerst gokverslaving aan de DSM toe te voegen, zegt Stapleton. “Overmatig gokken heeft grotere consequenties dan zonnen. Mensen kunnen al hun spaargeld kwijtraken.” De gevolgen van een zonnebankverslaving zijn moeilijker op te sporen en te bestuderen, zegt hij. Maar voor de mensen die regelmatig naar de zonnebank gaan en als gevolg daarvan huidkanker krijgen - zoals een melanoom, een zeer agressieve vorm van huidkanker - kunnen de gevolgen fataal zijn.

Er is nog veel meer onderzoek nodig om zonnebankverslavingen duidelijk te definiëren.

Een verslaving moet aan elf criteria in vier verschillende categorieën voldoen om opgenomen te worden in de DSM. Allereerst moet de verslaving een psychologisch effect of mechanisme hebben; mensen moeten tegen beter weten in doorgaan met hun gewoonte; ze lopen continu rond met gedachten over de gewoonte en tot slot moet een verslaving externe gevolgen hebben— zoals al je geld verliezen aan gokkasten. “Een zonnebankverslaving voldoet volgens mij aan alle criteria,” zegt Petros Levounis, voorzitter van de psychiatrische afdeling op de Rutgers New Jersey Medical School en auteur van elf verslavingsgerelateerde boeken.

Advertentie

Er is nog veel meer onderzoek nodig om zonnebankverslavingen duidelijk te definiëren. Zo kunnen we erachter komen wat het eigenlijk betekent, wie er mee te maken heeft en hoe het kan worden behandeld. Dit is nogal een uitdaging als de verslaving nog niet formeel wordt erkend. Er is enig bewijs, maar nog niet genoeg. Toch kan dit wel veranderen.

Carolyn Heckman, ook werkzaam bij Rutgers, doet al jaren onderzoek naar het effect van zonnebanken op de mens. Volgens haar wordt het verslavende aspect van zonnen steeds duidelijker. Alle verslavingen zijn tot op bepaalde hoogte fysiek: ze maken stofjes vrij in ons brein. Dat voelt zo goed dat we er meer van willen. Daarom herhalen we ons gedrag.

Verslaafd raken aan UV-straling klinkt wat gek, maar er komt steeds meer bewijs dat hierop lijkt te wijzen. In dit veel geciteerde onderzoek werd gekeken naar acht mensen die tussen de 8 en 15 keer per maand naar de zonnebank gingen en naar acht mensen die dat minder dan één keer per maand deden. De twee groepen reageerden verschillend op naltrexon, een medicijn dat aan mensen met een opiaatverslaving wordt gegeven nadat ze een detox hebben gedaan. Naltrexon blokkeert de opiaatreceptoren in het brein. Wanneer iemand met een opiaatverslaving dit vóór een detox neemt, krijgen ze ontwenningsverschijnselen.

Ná een detox kan naltrexon juist een terugval voorkomen. Een deel van de deelnemers kreeg een lage dosering naltrexon, de rest een placebo. Vervolgens gingen ze onder zonnebanken liggen met echte UV-straling of neppe straling. De deelnemers die naltrexon kregen en veel onder de zonnebank lagen, kozen minder vaak voor de echte zonnebanken en hadden zelfs last van ontwenningsverschijnselen, zoals rillingen en misselijkheid. “Negatieve reacties op naltrexon suggereren dat regelmatige zonnebankgangers wellicht een chronisch verhoogd endorfinegehalte hebben,” zegt Stapleton daarover in een beschouwing van eerdere onderzoeken naar zonnebankgedrag.

Advertentie

Hoewel steeds minder mensen gebruik maken van zonnebanken, lost het probleem zich niet vanzelf op. In de Verenigde Staten zonnen jonge witte vrouwen zonnen het vaakst. Volgens onderzoek maken een op de drie vrouwen binnen deze categorie minstens een keer per jaar gebruik van een zonnebank. Zij worden dan wel het meest bestudeerd, maar er zijn natuurlijk veel meer mensen die naar de zonnestudio gaan, zegt Matt Mansh, professor dermatologie aan de Universiteit van Minnesota. Uit het onderzoek van Mansh blijkt bijvoorbeeld dat homo- en biseksuele mannen net zo vaak onder de zonnebank liggen als jonge witte vrouwen, maar dat naar die groepen nauwelijks onderzoek is gedaan. Het probleem van overmatig zonnen zou dus groter kunnen zijn dan vooralsnog wordt gedacht.

"We moeten nu om de diagnose heen draaien."

Er zijn ook weinig goede oplossingen beschikbaar. “Doktoren zijn vaak niet goed voorbereid om mensen te helpen die beseffen dat hun zongedrag mogelijk problematisch is,” zegt Heckman. “De kans is aanwezig dat deze mensen doorgaan met zonnen en tot op latere leeftijd hun huid blijven beschadigen.” Er is zelfs bewijs dat alternatieven voor de zonnebank, zoals zelfbruiners, het probleem zelfs kunnen verergeren.

Mansh en zijn collega’s hebben onlangs een onderzoek gepubliceerd over zelfbruiners om te erachter te komen of deze producten de drang verminderen om onder de gevaarlijke UV-lichten te liggen. Mansh maakte gebruik van de uitslagen van een Amerikaans landelijke enquête uit 2015. Hij zag dat de mensen die bruiningsproducten gebruikten — zo’n zes procent van de volwassenen — juist sneller onder de zonnebank gaan.

Mansh denkt dat dit komt doordat zonnestudio’s vaak bruiningsproducten aanbieden in combinatie met een sessie onder de zonnebank. Dat betekent dat mensen die komen voor een zelfbruiningsspray, ook de zonnebank wel eens willen proberen. Maar ook degenen die juist willen stoppen met binnenzonnen en de spray komen testen, hebben moeite om weg van de zonnebank te blijven. Dermatologen adviseren vaak zelfbruiners in de hoop dat mensen minder naar de zonnebank gaan, maar dat lijkt dus niet per se te een oplossing te zijn.

Levounis zegt dat de psychiatrie betere hulp kan bieden als overmatig binnenzonnen als verslaving zou worden toegevoegd aan de DSM. “We moeten nu om de diagnose heen draaien,” zegt hij. Er moeten andere dingen bij gehaald worden, zoals body dysmorphic disorder, een obsessieve-compulsieve stoornis (OCD) of angst- en stemmingsstoornissen. Door erkenning in de DSM "zou een behandeling eerlijker kunnen plaatsvinden en breder beschikbaar zijn". Het laat ook zien dat onder de zonnebank liggen een gevaarlijke gewoonte kan zijn en niet slechts een vorm van ijdelheid of een eigenzinnige eigenschap van iemand.

Voor de groep zonnebankgangers met een extreme liefde voor UV-straling is de eerste stap om toe te geven dat zijwel fysiek als mentaal afhankelijk zijn, en hulp nodig hebben. Voordat het zover is, zullen onderzoekers volgens Heckman blijven zoeken naar effectieve hulpmiddelen en behandelingen. Maar zolang niet precies duidelijk is wie zo vaak naar de zonnebank gaat en waarom precies, blijft het een uitdaging om het als daadwerkelijk probleem onder de aandacht te brengen, en niet als een een TLC-special.