Hoe je met een angststoornis nog steeds van je vakantie kunt genieten

Ik heb het altijd moeilijk gevonden om een geweldige tijd te hebben op vakantie. Er is iets met de combinatie van weten dat je een bom geld uitgeeft, maar een beperkt aantal dagen hebben en het dealen met alles rondom de vlucht – zoals vertragingen en verloren bagage (wat mij opvallend vaak lijkt te gebeuren) – waardoor het voor mij bijna onmogelijk wordt om er volop van te genieten.

Mensen die geen last hebben van angstaanvallen, kunnen al moeite hebben met genieten van een vakantie, of zelfs een vakantiedepressie ontwikkelen. Dus hoe zit dat met de mensen onder ons met een psychische aandoening? Vakantie ontwricht je routine en daarnaast voelt het als een bevel om ieder moment te koesteren; een combinatie die vaak niet goed samengaat met een angststoornis.

Studies laten zien dat vakantie wel goed is voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid. Er moet dus een manier zijn om een weekje weg te gaan zonder terug te komen met extra psychische stress.

Kort geleden ging ik op mijn eerste vakantie in vijf jaar, en ik verraste mezelf door mijn trip niet volledig te laten overheersen door angst. De reisjes die ik voor mijn werk maakte, bleken mij daarbij te hebben geholpen. Het lukte me om over de gebruikelijke vakantiestress heen te komen en het leuk te hebben, in plaats van te knarsetanden, in de spiegels te staren en mezelf te bevelen om plezier te hebben en te relaxen. Dit is wat ik heb geleerd:

Ik accepteer dat ik op vakantie dezelfde persoon ben als thuis.

Vroeger dacht ik dat het op vakantie de bedoeling was om helemaal geen schema te hebben. Je moet in het moment leven, laat naar bed gaan, uitslapen en de tijd vinden om cultuur te snuiven, en dat allemaal in diezelfde chille trip. Dit werd altijd een ramp, want eigenlijk haat ik het om geen plan te hebben. Op de eerste dag deed ik altijd alsof ik daar helemaal oké mee was; maar rond drie uur barstte ik uit in complete paniek: wat was ik nou precies aan het doen, en wat zou er hierna gaan gebeuren?

Als ik niet op vakantie ben, eet ik elke dag hetzelfde ontbijt. Ik weet van tevoren meestal precies welke activiteit – sociaal of niet – er op mijn schema staat. Dit verandert eigenlijk niet als ik op vakantie ben. Het accepteren van het feit dat ik op vakantie precies dezelfde persoon ben als thuis, is voor mij de belangrijkste strategie om een beetje van mijn vakantie te kunnen genieten.

Een bezoekje aan Hawaii, Thailand, Disneyland of Londen zal mij niet op een magische wijze transformeren tot een angstvrij mens, en ik kan niet van mezelf verwachten dat ik opeens verlost ben van de ketens waarmee de angst mij in zijn greep houdt. Dat zorgt alleen maar voor meer frustratie en teleurstelling.

Nu maak ik een plan. Ik maak een schema voor iedere dag en schrijf op wat ik graag wil doen, waar ik wil eten en ik zoek op hoe ik daar kom. Ik houd ongeveer hetzelfde slaapritme aan en eet ongeveer op dezelfde tijden als thuis. Ik moet vooral niet elke dag volproppen. Dat helpt me om een totale meltdown te voorkomen.

Ik accepteer dat mijn reismaat en ik niet altijd dezelfde dingen hoeven te doen.

Misschien lijkt het je nu superirritant om met mij op vakantie te gaan, omdat ik alles tot in detail wil plannen. Maar die planning is er alleen voor mij, en het hoeft ook alleen maar voor mij te zijn. Mijn partner is op veel manieren mijn tegenpool: hij houdt niet van vooruitplannen, en hij hoeft van tevoren niet te weten waar hij ieder moment van de dag zal zijn.

Hoe zorgen we dat zo’n vakantie samen werkt? We erkennen dat het normaal is om ook allebei ons eigen ding te doen, in plaats van constant aan elkaars been te hangen. "Dit doen we in het normale dagelijks leven ook niet, en als dat op een vakantie plotseling verandert, kan dat de relatie een flinke tik geven," zei Angela M. Durko, docent recreatie en toerismewetenschappen aan de Texas A&M University in een recent artikel van de New York Times over reizen met je geliefde. En omdat we niet de verwachting hebben om iedere seconde samen door te brengen, is het voor mij makkelijker om me aan mijn schema te houden en me even terug te trekken als ik dat nodig heb.

Ik sta graag vroeg op, terwijl mijn partner graag uitslaapt. In plaats van mezelf te dwingen om laat op te blijven – waar ik juist angstig van wordt – of in bed te blijven liggen tot hij wakker wordt, respecteren we elkaars slaapritme. Ik heb de ochtend helemaal voor mezelf en voor mijn dagelijkse ontbijt, en daarna ga ik wandelen of doe ik yoga. ’s Avonds eten we samen, maar daarna gaat hij erop uit om wat te verkennen en ga ik naar bed. Overdag vind hij het meestal prima om mee te gaan naar de dingen die ik op de planning heb staan, want we hebben veel gedeelde interesses. Maar als we het ooit oneens zijn, dan is het voor ons ook prima om op te splitsen en elkaar later weer te meeten voor drankjes en dan te bespreken wat we hebben gezien.

Ik houd me vast aan een aantal gezonde gewoontes.

Dit is een saai advies, maar toch heel nuttig als je aan het reizen bent: gooi niet al je gezonde gewoontes uit het raam. Ik ben gek op het uitproberen van nieuwe restaurants en het drinken van de lokale wijn, maar psychisch kan ik het niet aan om dagen achter elkaar te drinken, helemaal geen groente te eten en niet te bewegen.

Ik heb meegemaakt wat voor effect het heeft om mezelf te dwingen helemaal los te gaan, omdat 'vakantie daarvoor is bedoeld'. Ik voel me veel slechter dan wanneer ik een beetje in balans probeer te blijven. Nu drink ik genoeg water, drink ik alleen alcohol als ik daar echt zin in heb en probeer ik lange wandelingen te maken of korte workouts te doen in mijn kamer. Ik kijk naar yogavideo’s op YouTube of ik doe die geweldige 10 tot 15 minuten durende HIIT-workouts, die zijn gemaakt voor kleine ruimtes zoals hotelkamers.

Ik probeer ook regelmatig een therapiesessie te plannen, vooral als ik langer dan een week weg ben. Dat kan lastig zijn met een druk schema van activiteiten of met tijdsverschillen, maar overweeg het om na de eerste paar vakantiedagen een telefoonsessie in te plannen. Misschien is dat precies wat je nodig hebt om al je opgekropte zorgen en angsten los te laten en een perspectief te krijgen van iemand die niet op vakantie is. Dan kan je weer helemaal herboren terugkeren naar je vakantie.

Ik zoek accommodaties die ik kan gebruiken als een thuisbasis.

Ik maak nu meer budget vrij om ervoor te zorgen dat ik, wat er ook gebeurt, een comfortabele plek heb waar ik altijd naartoe kan. Anders lijkt het alsof ik nooit even op adem kan komen. Ik voel me de hele dag door angstig en als ik gestrest terugkom in een gedeelde Airbnb of een hostel, dan raak ik in een neerwaartse spiraal en voelt het voor mij alsof het nergens veilig is. Het zal voor iedereen anders zijn, maar ik heb gemerkt dat ik het liefst in hotels slaap als ik alleen reis, zodat ik alle voorzieningen binnen handbereik heb.

Als ik met mijn vrienden of mijn partner reis, kies ik voor een Airbnb, zodat we genoeg ruimte hebben en een keuken kunnen gebruiken. Ik hecht veel waarde aan mijn privacy, dus ik verblijf op mijn reis liever niet meer in gedeelde ruimtes. Als voor jou juist het tegenovergestelde geldt, en je angstiger wordt als je alleen bent, dan moet je daar rekening mee houden als je boekt.

Omdat ik zo obsessief ben met plannen, probeer ik iets te zoeken op een centrale plek, zodat ik overal naartoe kan lopen en me niet druk hoef te maken over de reis naar huis na een lange avond. Ik kan me ook erg druk maken over hygiëne, dus ik probeer altijd iets te boeken dat er schoon uitziet, ook al kost het wat meer. Voel je hier niet schuldig over. Ik dacht vroeger ook dat ik een diva was, dat ik te veel eisen stelde. Maar een zesdaagse vakantie is niet het moment om jezelf dit kwalijk te nemen, ten koste van de hele trip.

Als ik op reis ben laat ik alles even voor wat het is. Ik probeer geen nieuwe uitdagingen aan te gaan als die mij alleen maar van mijn stuk kunnen brengen en zo de beperkte tijd op mijn vakantie verpesten. Een van mijn obsessies omvat voedselveiligheid en koelkasttemperaturen. Thuis heb ik een thermometer in mijn koelkast, zodat ik de temperatuur altijd kan checken en mezelf kan verzekeren dat het eten niet bedorven is.

Ik probeer deze dwangneurose tijdens mijn vakantie niet te negeren. In plaats daarvan zorg ik dat ik zelf een koelkastthermometer meeneem. Dit klinkt misschien wat overdreven, maar de rust die het me geeft is alles waard. En zo moeilijk is het niet om die thermometer van een paar centimeter in mijn tas te gooien. Nogmaals, je hebt maar een beperkt aantal dagen. Bewaar de confrontatietherapie voor als je thuis bent en er geen tikkende klok boven je hoofd hangt.

Ik accepteer wie ik ben

Geen van deze tips zullen je helpen als je jezelf continu veroordeelt om wat je nodig hebt. Ik heb graag een plan, ga graag vroeg naar bed, doe graag aan yoga en eet graag een beetje gezond. Misschien klinkt dit niet als vakantie, maar ik merk dat zelfhaat en mezelf inflexibel of saai noemen juist averechts werkt. Ik maak het mezelf niet te moeilijk en merk dat het dan lukt om nieuwe plekken te ontdekken en misschien zelfs een beetje rust en ontspanning te vinden. Voor degenen die met angst kampen, is dat iets zeldzaams. Doe daarom wat je nodig denkt te hebben om dit te kunnen bereiken.