Hoe vies is het bubbelbad in mijn hotel of spa?

Je vriend heeft zijn hele zomer al volgepland. Eerst gaat hij een weekje met zijn familie naar Terschelling, want dat doen ze ieder jaar. Daarna een weekend Center Parcs met zijn vriendin, gevolgd door wat festivals en tien verschillende bruiloften in alle uithoeken van het land (hij is nu immers 29). Deze zomer zal je vriend dus behoorlijk wat tijd doorbrengen in hotelketens langs de snelweg en vakantieparken in de natuur. Niet iedereen houdt daarvan, maar je vriend wel. Hier vind je namelijk lopende buffetten, gratis shampoo en – in het beste geval – een bubbelbad. Na een dag lang afslagen missen en filerijden is er voor hem niks fijner dan zichzelf in een bad vol bruisend warm water te laten zakken. Maar zijn de firma’s Roompot, Van der Valk en Landal, die doorgaans slechts met moeite de bedwantsen weghouden, wel in staat om enige hygiënische standaarden te bieden met een bad vol warm water en toeristenlijven ?

Bubbelbaden bevatten van nature meer bacteriën dan zwembaden, hoewel die ook barstensvol chemicaliën en andere mensen zitten. “Er zijn bepaalde micro-organismen die zich snel verspreiden in bubbelbaden,” zegt Aaron Glatt, geneeskundevoorzitter bij het South Nassau Communities Hospital in New York en woordvoerder voor de Infectious Disease Society of America.

Warm water opent de poriën in de huid. De viezigheid, olie en microscopische deeltjes in je huid kunnen zo naar buiten komen en in de poriën van andere mensen in het bad verdwijnen. “Het kan tot veel oppervlakkige huidinfecties leiden,” zegt Glatt. “In kouder water gebeurt dat niet echt.” Glatt legt uit dat dit een van de redenen is waarom douchen voor je het bubbelbad in stapt zo belangrijk is. Je reinigt er namelijk je poriën mee.

Bubbelbaden zijn de perfecte plek om bacteriën uit te wisselen. Pseudomonas aeruginosa, een veelvoorkomende bacteriële infectie, wekt zo’n sterke associatie met bubbelbaden op dat het voornaamste symptoom ook wel bekendstaat als ‘bubbelbaduitslag’. Wie door deze infectie is getroffen, heeft last van ontstekingen, jeuk en met pus gevulde blaasjes rond haarzakjes – vooral op delen van het lichaam die bedekt waren met een zwempak, en daardoor meer bubbelbadwater hebben geabsorbeerd.

Bubbelbaden zijn bovendien lastiger te onderhouden dan zwembaden. “Door het warme water is er meer chloor nodig en neemt het aantal bacteriën sneller toe,” zegt Michele Hlavsa, epidemioloog en leider van een programma dat ziektebestrijding en gezond zwemmen promoot.

De stoom die uit een bubbelbad oprijst creëert bovendien nog een andere manier waarop de bacteriën zich kunnen verspreiden, voegt Hlavsa toe. De vieze deeltjes kunnen zo ook door de neus en mond ingeademd worden. Nu je dit weet, vraag je je waarschijnlijk af waarom deze walgelijke bacteriebaden nog niet verboden zijn.

Allereerst is het onmogelijk om een bubbelbad zo schoon te houden dat er geen risico’s aan vastzitten. “Bubbelbaden kunnen best schoon zijn, maar dan moet je wel beseffen dat je ze goed moet onderhouden,” zegt Karen Port, eigenaar van een thermencomplex in de Amerikaanse staat Missouri. Port raadt hotels aan om een mix van chloor, een goede reiniger en bromaat te gebruiken. Dat laatste is een chemische stof die langzaam oplost, wat de hoge snelheid waarmee chloor in heet water uit elkaar valt, compenseert.

Maar denk nu niet dat Port hier een goed woordje voor hotelbubbelbaden probeert te doen omdat ze zelf in de industrie zit. Integendeel: ze zegt dat ze er zelf nooit in zou gaan zitten. “Hotelmanagers weten veel over hun zwembaden, maar ze weten een stuk minder over het bubbelbad,” zegt Port. Veel bubbelbaden in hotels krijgen volgens haar daarom niet de aandacht die ze nodig hebben.

Hlavsa daarentegen zegt dat de meeste baden in hotels over het algemeen veilig zijn en goed worden onderhouden. “Het hangt af van het bubbelbad,” zegt ze. Bovendien zijn er genoeg manieren om erachter te komen of je in het bubbelbad wil stappen, of toch liever rechtsomkeert maakt.

Een hulpmiddel hiervoor is een zoekmachine. Lokale gezondheidsinstanties testen regelmatig het water in openbare zwembaden en bubbelbaden, en delen de rapporten hiervan online. “Deze tests worden door lokale instanties, de gemeente of de staat uitgevoerd,” zegt Hlavsa. “Ze beoordelen de baden met een cijfer of schrijven een volledig verslag dat je alles vertelt over mogelijke schendingen van de gezondheidsregels.” Dankzij deze moderne technologieën zou je vriend vrij makkelijk in staat moeten zijn om erachter te komen of een hotel een problematische bubbelbadgeschiedenis heeft. Het kan sowieso nooit kwaad om dit even te checken – niet iedereen weet namelijk af van die uitbraak van bubbelbaduitslag in 2014.

Een andere manier om de kwaliteit te checken, is met een simpele teststrip. Deze tests meten de hoeveelheid chloor, broom en/of het pH-niveau van het water. Een pH van 7,2 of 7,8 is normaal voor bubbelbaden, de hoeveelheid chloor moet rond de drie op een miljoen (ppm) zijn, en de hoeveelheid broom vier ppm. Vijftig teststrips kosten maar twintig euro, en zijn bij de meeste bouwwinkels te koop. Maar vergeet ook niet om gewoon goed te kijken, voegt Hlavsa toe. Stap nooit een bubbelbad in dat er vies of troebel uitziet.

Uit een rapport van het CDC blijkt dat er in de Verenigde Staten tussen 2000 en 2014 wel 493 uitbraken van besmettelijke ziekten waren die verband hielden met chemisch behandelde recreatieve waterbronnen (zoals zwembaden en bubbelbaden). Een ‘uitbraak’ betekende in dit geval dat twee of meer mensen dezelfde ziekte opliepen na in hetzelfde water te hebben gezeten. Uiteindelijk werden meer dan 27.219 mensen ziek, en vielen er acht doden.

Een derde van de uitbraken ontstond in hotels, en 65 daarvan werden in verband gebracht met bubbelbaden. Van de 363 uitbraken waarvan de infectieuze etiologie is bevestigd, ging het in de meeste gevallen (58 procent) om cryptosporidium, een diarreeziekte veroorzaakt door microscopische parasieten. Hoewel cryptosporidium de besmettelijke ziekte was in 58 procent van de uitbraken, verspreidden de uitbraken zich veel verder dan dit. Zo bleek het uiteindelijk de oorzaak te zijn van 89 ziekten in het rapport en werden wel 21.766 mensen erdoor getroffen.

Je kunt je waarschijnlijk vrij makkelijk inbeelden hoe de parasieten in het water terecht zijn gekomen, zelfs al doe je het liever niet. Hlavsa, de hoofdauteur van het rapport, legt uit dat de spieren in het lichaam ontspannen door het warme water. Mensen met diarree kunnen hierdoor vloeistoffen uit hun doorgaans strakste opening laten lekken, waarna hun parasieten door de lichamen van andere mensen in het bad worden opgenomen. In de meeste gevallen gebeurt dit – schrik niet – via de mond. “Haal het dus niet in je hoofd om het water in te stappen als je diarree hebt,” zegt Hlavsa. Hopelijk snapt iedereen nu ook waarom het absoluut nooit een goed idee is om het water uit een zwem- of bubbelbad in te slikken.

16 procent van de uitbraken en 3 procent van de ziekten werden veroorzaakt door legionella, een bacterie die een infectie van de luchtwegen kan veroorzaken (legionellapneumonie, ook wel bekend als de veteranenziekte). Hlavsa vertelt dat zes van de acht geregistreerde sterfgevallen in het rapport het gevolg waren van legionellapneumonie. De oorzaak van de andere twee is niet zeker, maar ook hier wordt verwacht dat legionella de boosdoener is.

Nu je dit weet, wil je misschien nooit meer in de buurt komen van een bubbelbad. Maar als je de cijfers vergelijkt met die van andere ziekteoorzaken, blijkt dat het allemaal best meevalt. In vijftien jaar leidden de infectieziekten uit onnatuurlijke waterbronnen in Amerika (waar bubbelbaden maar een klein deel van uitmaken) tot 27.219 ziektegevallen en acht sterfgevallen. Dat lijkt misschien veel, maar leg het eens langs de andere cijfers van het CDC: voedsel veroorzaakt in datzelfde land per jaar bijvoorbeeld al 48 miljoen ziektegevallen, 128.000 ziekenhuisopnamen en 3000 sterfgevallen. Maar een relatief klein deel van alle ziekten komt dus voort uit een bubbelbad.

De meeste bacteriën die in bubbelbaden leven, zijn veelvoorkomende soorten. Het gemiddelde menselijk lichaam zou dus prima in staat moeten zijn om ze af te weren. “Alleen als je een afweerstoornis hebt, zou ik je niet aanraden om in een bubbelbad te stappen,” zegt Glatt. Hetzelfde geldt voor mensen die pas chemotherapie hebben ondergaan of aan een andere medische aandoening lijden die het immuunsysteem verzwakt. Ook kunnen mensen bij wie bacteriën op een andere manier makkelijk kunnen binnendringen (bijvoorbeeld door een open wond of nieuwe tattoo) beter uit het water blijven, zegt Glatt. Toch drijft er in het gemiddelde bubbelbad waarschijnlijk niks rond dat niet door de meeste lichamen kan worden afgeweerd.

Wat dat betreft zijn bubbelbaden in hotels en spa’s een beetje zoals de toetsenborden van geldautomaten of het scherm van je mobieltje: Je weet dat ze vol zitten met beestjes, maar het is beter om daar niet te veel over na te denken. Uiteindelijk zal je ze namelijk toch wel gebruiken, en echt ernstige ziekten worden er maar zelden door veroorzaakt. Bubbelbaden zijn een ideale leefomgeving voor bacteriën, maar met een gezond immuunsysteem ben je prima in staat om de meeste hiervan te verslaan. Bovendien vinden ernstige uitbraken maar zelden plaats. Als je vriend na een lange dag in de auto niet kan wachten om zichzelf onder te dompelen in het bruisende bad bij zijn hotel, hoeft hij waarschijnlijk niet bang te zijn dat hij er een ziekte aan overhoudt. Mocht hij toch het zekere voor het onzekere willen nemen, kan hij altijd de inspectierapporten doorlezen of wat teststrips meenemen. Alleen zo komt hij er op tijd achter of dit specifieke Van der Valk-hotel z'n water een beetje schoonhoudt.