Leven met een partner met OCD is een hel

Ik ben er nog steeds van overtuigd dat ik de belangrijkst persoon in mijn leven heb ontmoet, maar ik had me nooit voorgesteld dat ik mijn toekomst zou plannen met iemand die bang is om mij aan te raken. Ik heb met sociopaten, drugsverslaafden en alcoholisten gedatet, maar ik heb me nooit voorgesteld hoe het leven zou zijn met iemand die tegen OCD vecht.

Toen ik een jaar geleden Tony (niet zijn echte naam) ontmoette, vertelde hij direct dat hij lijdt aan obsessieve-compulsieve stoornis, een angststoornis die gekenmerkt wordt door dwangmatige en ongecontroleerde gedachten en het steeds herhalen van bepaalde rituelen. Het feit dat hij deze informatie gelijk met me deelde, geeft wel aan hoezeer OCD zijn leven beheerst. Deze stoornis kan controleerbaar zijn, maar het kan ook je hele leven beheersen – een psycholoog vertelde me over OCD-patiënten die in het ziekenhuis waren opgenomen. Ze durfden geen water te drinken omdat ze geloofden dat het besmet was.

De Amerikaanse National Institute of Mental Health rekende uit dat er in de Verenigde Staten 2.2 miljoen mensen met deze aandoening leven. Het precieze aantal mensen dat in Nederland en Vlaanderen aan OCD lijdt is onbekend, maar er wordt geschat dat zo'n twee tot drie procent van de bevolking op één of andere manier aan een dwangstoornis lijdt of daaraan geleden heeft. Het merendeel daarvan is man, en de meeste mensen worden gediagnosticeerd met OCD op hun negentiende. Tony is meer dan 10 jaar geleden gediagnosticeerd en is twee keer opgenomen in het ziekenhuis. Hij zei dat hij "gek werd," en niet in staat was zijn kamer te verlaten vanwege bedreigingen. Tegenwoordig manifesteert zijn OCD zich in obsessieve gedachten over hygiëne. Zijn handen zijn vaak ruw en gebarsten en bloeden regelmatig omdat hij ze keer op keer wast. Hij raakt niets aan wat hij beschouwd als "vies"- deuren in openbare ruimtes, gebruikte handdoeken en zelfs mij.

Toch vielen we direct voor elkaar. Tony is een goede luisteraar, slim en medelevend en heeft een goed gevoel voor humor. We ontmoetten elkaar op een maandag, en toen ik vrijdag weg moest voor een tripje, waren we al onafscheidelijk. Ondanks dat we elkaar nauwelijks kenden, begreep ik al snel dat Tony een erg gevoelige en liefhebbende jongen is. Ik begreep pas veel later de omvang van zijn ziekte.

Een dag met Tony ziet er ongeveer zo uit: Ik word wakker naast hem en moet mijzelf inhouden om hem niet aan te raken. Hij raakt zijn gezicht of haar niet aan voordat hij gedoucht heeft, vanwege de "verborgen oliën" op zijn handen (Ik kan hem om deze reden ook niet aanraken). Tegenwoordig wil hij me niet meer knuffelen voordat hij naar zijn werk gaat als ik mij niet gedoucht hebt. Hij blijft weigeren om fysiek contact te hebben als ik in contact kom met dingen die hij beschouwt als "onrein," zoals een openbare muur, of als mijn jas op de grond is gevallen.

Ik doe elke dag de was zodat Tony zich kan afdrogen met een schone handdoek. Tony heeft elke dag een nieuwe nodig, en heeft bij voorkeur een witte, zodat hij elke vlek kan zien die niet zichtbaar is op gekleurde handdoeken. Als hij zich afdroogt met een handdoek met vlekken, doucht hij opnieuw en droogt hij zich af met een nieuwe handdoek.

Toen ik eens onze matrashoes had gewassen op een extreem heet programma waardoor deze gesmolten was, weigerde Tony in bed te slapen totdat we de gesmolten hoes hadden vervangen. Zelfs toen voelde hij zich "onrein" in bed. Een andere keer gebruikte ik het verkeerde schoonmaakproduct voor onze bank, hij weigerde drie weken om op de bank te zitten.

Het is geen geheim dat onze relatie veel werk vereist, maar onze wil om het te laten slagen wordt alleen maar groter door de wetenschap dat elk kleine actie ervoor kan zorgen dat het fout gaat. Zelfs wanneer Tony niet duidelijk kan aangeven waar zijn grenzen liggen, overheersen ze ons onbewust in alles wat wij doen. Ik zie zijn ziekte als een volledig andere entiteit – Tony wil onvoorwaardelijke liefde, maar zijn OCD wil ons leven beheersen. Als hij een woedeaanval heeft of wanneer we ruzie hebben, weet ik dat hij het goed wil maken zoals een "normaal" stel doet – met fysieke aandacht, een warme omhelzing die zegt "Het spijt me"- maar zijn OCD staat dat niet toe

Er zijn zoveel keren geweest dat ik huilde omdat ik zou wensen dat Tony "normaal" zou kunnen zijn. Ik ben bang voor leuke activiteiten en speciale gelegenheden omdat er meer angst komt kijken bij situaties die meer spanning opleveren. Tony is restaurants en bars uitgestormd omdat iemand per ongeluk drinken op hem had geknoeid; wanneer we op feestjes zijn, weet ik dat ik Tony niet een kusje moet geven want dat kan voor een uitbarsting zorgen. Een keer weigerde Tony zijn maaltijd op te eten in een deftig restaurant omdat zijn paraplu op de grond was gevallen. Volgens hem gebeuren er geen ongelukken aangezien alles wat hij doet met voorbedachten rade is- hij kan niet voorzichtig genoeg zijn en ik wordt geacht zijn voorbeeld te volgen.

Er is geen "medicijn" voor OCD, maar net als de meeste geestesziekten kan het controleerbaar blijven met de juiste behandeling en medewerking. Tony zit momenteel in therapie, en neemt elke dag 40 tot 60 milligram Paroxetine (een bekend medicijn om OCD mee te behandelen.) Deze dingen helpen hem, maar hij functioneert nog steeds niet zoals hij zou willen. Zonder behandeling verbetert de conditie bijna nooit.

Na een jaar samenzijn is het makkelijk geworden om te weten waar Tony zich aan ergert, en als zijn partner probeer ik een steun voor hem te zijn. Maar een partner met OCD bijstaan is een dagtaak. Ik sta constant op scherp, ben voorbereid op het volgende ding dat hem van zijn stuk brengt, en het doet mij verdriet dat we elke dag moeten vechten om te genieten van de kleinste dingen in het leven. Spontaniteit bestaat niet. Hoe kan je zonder spontaniteit romantiek hebben?

Maar toch is dit de persoon waarvan ik houd. Hoe dan ook, door Tony te zien ben ik iemand geworden met meer compassie, maar het heeft me ook gevuld met diep verdriet omdat ik moeite heb met het deel van hem dat lijdt. Maar in stille momenten herinner ik mijzelf eraan dat Tony leeft met een verlammende ziekte, en als hij iets zou kunnen veranderen, dat zou doen.

Voordat ik Tony ontmoette, lachte ik altijd als mijn vrienden spottend zeiden: "O, ik ben zo OCD." Nu vind ik dat niet zo leuk meer. Als jij of iemand in je omgeving worstelt met psychische problemen, neem dan contact op met Stichting Korrelatie op 0900 1450, of kijk op korrelatie.nl.